“ศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย” ต่างกันอย่างไร ?

“ศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย” ถือได้ว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่คู่กับคนไทยมาเป็นเวลานานนับตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน เพราะมีความเชื่อว่ากันว่า สถานที่ใดที่มีศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย สถานที่แห่งนั้น ๆ จะมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์คอยดูแลคุ้มครองให้ผู้อยู่อาศัยมีแต่ความสงบสุข ร่มเย็น ชีวิตมีแต่ความเจริญก้าวหน้า แต่คุณเคยสงสัยบ้างหรือไม่ ? ว่าศาลพระภูมิ และ ศาลเจ้าที่หรือศาลตายายแตกต่างกันอย่างไร ? ทำไมบางบ้านมีศาลเดียว ทำไมบางบ้านถึงมีครบทั้ง 2 ศาล ? ซึ่งถ้าคุณเป็นอีกคนหนึ่งที่กำลังมีข้อสงสัยในประเด็นนี้อยู่ ทางทีมงาน Propertyhub ก็จะขอพาคุณไปทำความรู้จักกับ "ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย" ว่ามีความแตกต่างกันอย่างไร ?

ศาลพระภูมิ

ศาลพระภูมิ คือ สถานที่ประทับของเทพารักษ์(พระภูมิ หรือ พระชัยมงคล) ซึ่งจะคอยปกปักรักษาให้ผู้อยู่อาศัยมีแต่ความสงบสุข ร่มเย็น ชีวิตมีแต่ความเจริญรุ่งเรือง และยังคอยคุ้มครองป้องกันสิ่งที่ไม่ดี สิ่งที่เป็นอัปมงคล ไม่ให้เข้ามาสู่ภายในตัวบ้าน โดยตามความเชื่อนั้น “พระภูมิ หรือ พระชัยมงคล” เป็นโอรสองค์โตของท่านท้าวทศราชชัยมงคลที่มีโอรสทั้งหมด 9 องค์ ซึ่งองค์เทพแต่ละองค์จะได้รับหน้าที่ในการดูแลสถานที่ต่าง ๆ แตกต่างกันออกไปตามคำสั่งของพระนารายณ์ และก็แน่นอนว่า พระภูมิ หรือ พระชัยมงคล ก็ได้รับหน้าที่ดูแลบ้านเรือนจนนำมาสู่การตั้งศาลพระภูมิตามที่พักอาศัยนั่นเอง

ลักษณะเด่นของศาลพระภูมิ

มีลักษณะเป็นวิหารหลังเล็ก ส่วนบริเวณเสาจะมีเพียงเสาเดียวเท่านั้น เนื่องจากพระภูมิมีสถานะเป็นภุมมเทวาหรือเทพที่มาอาศัยอยู่บนพื้นดินมนุษย์

ของไหว้สำหรับศาลพระภูมิมีอะไรบ้าง ?

สำหรับของไหว้ศาลพระภูมิ จะมี 3 ส่วนหลัก ๆ ประกอบไปด้วย

1. ของบูชา : ดอกไม้ พวงมาลัย ข้าวที่หุงใหม่(ก่อนคนบริโภคเท่านั้น)และกับข้าว เช่น แกงจืด แกงเผ็ด ผัดผัก เป็นต้น
2. ของคาวต่าง ๆ : เช่น หัวหมู ไก่ กุ้ง เป็ด ปู ปลามีหัว-หาง(ทั้งตัว) เป็นต้น (ทุกอย่างต้องผ่านการปรุงสุก)
3. ของหวาน : เช่น ขนมสามทอง (ทองหยิบ, ทองหยอด, ฝอยทอง) ขนมเม็ดขนุน ขนมสีขาว-สีแดง ฯลฯ รวมไปถึงผลไม้มงคลชนิดต่าง ๆ

ไหว้ศาลพระภูมิจะต้องใช้ธูปกี่ดอก ?

การไหว้ศาลพระภูมิจะใช้ธูปทั้งหมด 9 ดอก

พระคาถาไหว้ศาลพระภูมิ

ให้คุณจุดธูป 9 ดอก แล้วตั้งนะโม 3 จบ จากนั้นให้ตั้งจิตตั้งใจสวดพระคาถาไหว้ศาลพระภูมิ ทั้งนี้คุณสามารถเลือกสวดบทใดบทหนึ่งก็ได้ตามสะดวก

• ยัสสานุภาวะโต ยักขา เนวะ ทัสเสนติ ภิงสะนัง ยัมหิ เจวานุยุญชันโต รัตตินทิวะ มะตันทิโต สุขัง สุปะติ สุตโต จะ ปาปัง กิญจิ นะ ปัสสะติ เอวะมาทิ คุณูปเปตัง ปะริตตันตัม ภะณามะเหฯ
• ภูมมัสมิง ทิสาภาเค สันติภูมมา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันตุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ (3 จบ)
  ⁠สิโรเม ขอเดชะพระภูมิเทวารักษาที่ รับพระพรจากเจ้ากรุงพาลี ให้วัฒนาถาวรสิ่งสุขแด่ข้าพเจ้า ขอให้ข้าพเจ้า (คำอธิษฐาน) มั่งมีเงินทองและทรัพย์พัสดุข้าวของเนืองนอง โสตถิ ชัยยะ ภะวันตุ เม

ศาลเจ้าที่ หรือ ศาลตายาย

ศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย คือ ศาลที่ตั้งขึ้นเพื่อเป็นที่อยู่อาศัยของบรรพบุรุษหรือดวงวิญญาณเจ้าของที่นั้น ๆ ที่ยังไม่ได้ไปเกิด โดยตามความเชื่อว่ากันว่า ดวงวิญญาณที่อยู่ในศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย จะคอยดูแลปกปักรักษาบ้านเรือนให้มีแต่ความสุข ความเจริญ อีกทั้งยังเปรียบเสมือนร่มโพธิ์ร่มไทรให้ผู้อยู่อาศัยรู้สึกปลอดภัยอุ่นใจจากสิ่งที่มองไม่เห็น(และเป็นพลังงานด้านลบ) ซึ่งศาลเจ้าที่หรือศาลตายายจะมีศักดิ์ในลำดับถัดมาจากพระภูมิที่เป็นเทพ ดังนั้นตัวศาลจึงจะถูกสร้างให้อยู่ระดับที่ต่ำกว่าศาลพระภูมิ

ลักษณะเด่นของศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย

มีลักษณะเป็นบ้านไม้ทรงไทย ส่วนบริเวณเสาจะมี 4 หรือ 6 เสา (แต่ส่วนใหญ่จะมี 4 เสา)

ของไหว้สำหรับศาลเจ้าที่หรือศาลตายายมีอะไรบ้าง ?

สำหรับของไหว้ศาลเจ้าที่หรือศาลตายายจะมี 3 ส่วนหลัก ๆ ประกอบไปด้วย

1. ของบูชา : ดอกไม้ พวงมาลัย ข้าวที่หุงใหม่(ก่อนคนบริโภคเท่านั้น)และกับข้าว เช่น แกงจืด แกงเผ็ด ผัดผัก เป็นต้น ทั้งนี้อาจจะมีการถวาย โอ่งเงินโอ่งทอง, ตุ๊กตาชาย-หญิง, ตุ๊กตาช้างม้า (ถือเป็นข้าทาสบริวาร), โพธิ์เงิน – โพธิ์ทอง ร่วมด้วย
2. ของคาวต่าง ๆ : เช่น หัวหมู ไก่ กุ้ง เป็ด ปู ปลามีหัว-หาง(ทั้งตัว) เป็นต้น (ทุกอย่างต้องผ่านการปรุงสุก)
3. ของหวาน : เช่น ขนมสามทอง (ทองหยิบ, ทองหยอด, ฝอยทอง) ขนมเม็ดขนุน ขนมสีขาว-สีแดง ฯลฯ รวมไปถึงผลไม้มงคลชนิดต่าง ๆ

ไหว้ศาลเจ้าที่หรือศาลตายายต้องใช้ธูปกี่ดอก ?

การไหว้ศาลเจ้าที่หรือศาลตายายจะใช้ธูปทั้งหมด 5 ดอก

คาถาไหว้ศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย

ให้คุณจุดธูป 5 ดอก แล้วตั้งนะโม 3 จบ จากนั้นให้ตั้งจิตตั้งใจสวดคาถาไหว้ศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย ดังนี้

• ตา-ยาย ยัสมิง ทิสาภาเค สันติ ตายายเทวา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันตุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ (3 จบ)
• สิโรเม ขอเดชะ ตายายเทวา เจ้าของที่ ขอให้ช่วยดูแลคุ้มครองรักษาบ้านเรือน (ชื่อสถานที่) และข้าพเจ้าผู้อยู่อาศัยในสถานที่นี้ (คำอธิษฐาน) โสตถิ ชัยยะ ภะวันตุ เม

รายละเอียดต่าง ๆ ที่เราได้กล่าวไปเมื่อข้างต้น คงพอจะทำให้คุณเข้าใจแล้วใช่ไหมล่ะว่า...ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย มีความแตกต่างกันอย่างไร ? ส่วนในเรื่องของไหว้ รูปแบบการบูชา ก็อาจจะมีความแตกต่างกันออกไปตามความเชื่อของผู้คนแต่ละท้องถิ่น แต่จุดประสงค์หลักของการตั้งศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย ก็เพื่อความเป็นสิริมงคลของผู้พักอาศัย และยังช่วยทำให้รู้สึกอุ่นใจและปลอดภัยจากสิ่งที่มองไม่เห็น เพราะตามความเชื่อว่ากันว่า ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย จะไม่อนุญาตให้วิญญาณร้ายหรือสิ่งที่ไม่ดีเข้ามาในอาณาเขตของตัวบ้านนั่นเอง อีกทั้งในปัจจุบันนี้ลักษณะของศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่หรือศาลตายาย ก็มีการออกแบบให้เข้ากับยุคสมัยใหม่มากยิ่งขึ้นอีกด้วย

และไว้โอกาสหน้าทีมงานจะนำข้อมูลดี ๆ อะไรมาฝากอีก คุณก็สามารถติดตามได้ที่ Propertyhub Blog : บทความที่รวมทุกเรื่องราวเกี่ยวกับอสังหาฯ